Cezaevlerinde Psiko Sosyal Yardım Servisleri ve Uzmanları Bekleyen Riskler 2

YAKIN PARTNERİ TARAFINDAN İSTİSMAR EDİLEN YAKININIZ, ARKADAŞINIZ, YA DA İŞ ARKADAŞINIZ İÇİN GÜVENLİK PLANI

Klinik Sosyal Hizmet Nedir?

Dünyada ve Türkiye’de Sosyal İnceleme Raporları (SİR)

(Social enquiry reports (SER) / Social inquiry reports (SIR) or Presentence investigation reports (PSIRs) or Social investigation reports (SIR))

İmdat Artan - SHU

Bu yazımda Sosyal İnceleme Raporlarını (SIR) ele alıyorum. Sosyal İnceleme Raporlarının neden sosyal hizmette önemli olduğu, SIRlerin sosyal hizmet mesleğinin neresinde yer aldığı, kimlerin Sosyal inceleme raporları hazırlayabileceği tartışılmaktadır..

Yukarda saydığım başlıkların her biri ayrı ayrı ele alınıp incelenmesi gereken konular olmakla birlikte Türkiye’de adeta istila edilen sosyal hizmet alanları ve bu alanların sosyal hizmet mesleğinde yetkin olmayan farklı mesleklerden insanlar için parsellenmesi sorununu Sosyal İnceleme Raporları ile bağlantılı bir şekilde tartışıyorum. Tartışmamı Avrupa sürecinde toplum olarak bizim sosyal hizmete bakışımız ile Avrupa’nın bize bakışı arasındaki paralelliğe vurgu yaparak sonlandıracağım.

Bu konuyla ilgili yazmaya beni teşvik eden Sayın Tarımeri’ye teşekkür ederim. Çoktan beridir özellikle mahkemeler için cezaevi sosyal hizmet uzmanlarından istenen SİRler ve bu alanda yapılan ihmaller, eksiklikler ve aksaklıkları ve de istismara uğramış çocukları için adliyelerde görüşme odalarının olmayışı, çocukların koridorlarda en az istismarın kendisi kadar yıpratıcı ve rencide edici etkisi ve çocuğa yaşattığı travmaların göz ardı edildiğine dair düşüncelerimi de bu vesile ile dile getirme fırsatı elde etmiş olacağım.

Çocuk Mahkemeleri dünyada ilk olarak ABD’de kurulmuş ve daha Sonra İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinde yaygın olarak kabul görmüştür. Türkiye’de bu anlamdaki çalışmalar daha çok batılılaşma bağlamında ve Avrupa ile bütünleşme amaçlı yürütülmektedir.

John Dewey 1899’da “En iyi ve en bilge ebeveynin kendi çocuğu için isteyeceği şey ne ise, aynı şeyi toplum bütün çocuklar için istemelidir” (Dewey 1899,3) diyordu.

Amerikan çocuk refahı alanında 1820 ve 1935 yılları arasında, iki ayırt edici zaman periyodu vardır, birincisi 19 yüzyılın başlarında başlar ve Sivil Savaşla sonlanır. İkincisi 1870’te başlar ve 1930’larda sonlanır. Amerikan çocuk-genç refahını geçmişte yeniden inşa etmesi kritik öneme sahiptir, zira tarihçi Peter Stearns’in de konuyu tartıştığı gibi periyotizasyon “tarihçilerin temel katkısı değişimi anlamaktır” (Stearns 1982, 14). Kronolojik olarak değişimle ilgili örnekler sağlamak o anın gücünü, politikalara etkisini ve aynı şekilde bağlantılı olarak toplumda yarattığı değişimin etkilerini gösterir¹.

Yüzyıldan fazladır, ABD’de eyaletler gençlik adalet sisteminin çocukların yetişkinliğe geçişlerinde toplumu koruma amaçlı bir sistem sağladığına inanmaktadır. Eyaletler farkına vardılar ki çocukların suça karışmaları yetişkinlerden farklıydı: sınıf olarak daha az kabahatliydiler ve değişim için daha iyi kapasiteye sahiptiler. Bu farklılığa yanıt olarak eyaletler gençler için ayrı bir mahkeme sistemi kurdular ve ayrı bir gençlik

1 Margaret K. Rosenheim, A Century of Juvenile Justice

Sosyal Hizmet Devletin Vatandaşına Borcudur

Türkiye’de sosyal hizmeti önemsemeyenler, göz ardı edenler toplumun gelişmesini, kalkınmasını istemeyen insanlardır. Toplumdaki aşırılıktan, dengesizlikten, yoksulluk ve kargaşadan nemalananlar toplumda belli bir dengenin, huzurun, istikrarın oluşmasını, gelişmesini istemeyenler sosyal hizmet mesleğinin ve bilincinin de gelişmesini, kabul görmesini istemezler. Günümüzde teknoloji ve media sayesinde insanlar dünyanın her yerinde olup bitenden anında haberdar olabilmektedir. Dolayısı ile olup bitenleri daha farklı açılardan görüp değerlendirebilmekte, geri kalmışlığın kader olmadığını, bir şeylerin yanlış gittiğini, birilerinin bir şeylerin önünü kestiğini de görebilmekte ve tepkiler ortaya koyabilmektedirler. Bu sebepten küçük hesaplarla toplumun gelişiminin, kalkınmasının, birey ve toplulukların tüm ülkenin imkan ve hizmetlerinden eşit olanaklarla yararlanmasının önünü kesenler bilmelidirler ki çok yakında toplum bunun da hesabını sorar.

Demokrasi insanların özgür iradesi ile topluma katkı sağlayarak insan onuruna yaraşır hayat tarzını özümseyerek, benimseyerek yaşatan en güzel yönetim ve yaşam tarzıdır. Toplum içinde tüm gruplara, inanç ve yaşam tarzlarına eşit mesafede her birey ve topluluğun başkalarının alanına girmeden, kimseyi incitmeden kendi inanç ve yaşam tarzını sürdürmesinin de garantisidir. Bunun sağlanamadığı ortamlarda demokrasinin varlığından söz edilemez.

Sosyal hizmet; kapitalist sistemde toplumdaki fırsatlardan çeşitli sebeplerle etkin bir şekilde yararlanamayan kişi, aile, grup ve toplulukların desteklenerek yeniden problemlerle baş etme becerilerinin geliştirilip üretken hale getirilerek sisteme kazandırılması yönünde yapılan profesyonel yardımlar bütünüdür. Bu hizmetler sadece hizmetten yararlananları topluma kazandırmakla kalmaz aynı zamanda kapitalist sistemin ayakta kalması için gerekli olan azami düzeyde üretim ve ürettiği ürün ve hizmetleri tüketecek bir ek yarar sağlar ki bu sadece ürünlerini pazarlamak için harcayacağı masraflardan çok daha az bir maliyetle gerçekleşme gibi artı bir kazanım sağlar.

Sosyal hizmetten yararlanan (müracaatçı) aldığı bu hizmet için herhangi bir borçlanma, mahcubiyet duyma, bedel ödeme, kandırılma gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaz çünkü sosyal hizmet devletin vatandaşına olan borcudur, hizmetlerin tüm maliyetleri devlet tarafından karşılanır, hizmet alan kesimler de üretime katılarak ödediği vergilerle devletin sürekliliğine katkıda bulunur. Tabi ki bütün bu hizmetlere muhtaç olan kişi ve grupların tespiti ve yürütülüp takip edilmesi de profesyonel meslek elemanları tarafından yürütülmelidir.

2010 Dünya Sosyal Hizmet Günü

Sosyal Hizmet Uzmanı
Hayat sürprizlerle doludur. Güvendiğimiz tüm aile ve dostlarımızın desteği, sağlığımız, yolunda giden işlerimiz gibi kaynaklarımızı, güçlerimizi, dayanaklarımızı yitirebiliriz. Sosyal hizmet uzmanı (Social Worker) insanların bu gibi sorunlarla başa çıkabilmeleri için insanların öz kaynaklarını geliştirerek ve kendilerini yenileyerek daha güçlü bir şekilde hayatın getirdiği sorunlarla mücadele etmelerine yardım eder.

Sosyal Hizmet Uzmanları birçok değişik alanlarda çalışır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, hastaneler, klinikler, Kamu ve özel kurum ve kuruluşlardaki sosyal servisler, okullar, sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları, kaymakamlıklar, belediyeler ruh sağlığı klinikleri sosyal servis acentaları, çocuk mahkemeleri, psikiyatri klinikleri, reahbilasyon merkerkezleri vs. Sosyal Hizmet uzmanları kişilerle, ailelerle, ve gruplarla görüşüp onların hayatlarındaki sorun alanlarını tespit ederek çözümlemelerine yardımcı olur. Örneğin aile içi şiddet, alkolizm, çocuk bakımı, yaşlı ve engelli bakımı gibi sorunların giderilmesinde yardımcı olabilir.

Sosyal Hizmet Uzmanı yeni müracaatçılar ile görüşmeye başlayarak onların içinde bulundukları durumlarını değerlendirip ne tür hizmetlere ihtiyaç duyduklarını tespit eder. Sonra yardim programlarını planlar. Bu genellikle iş buluncaya kadar maddi destek (belli zaman dilimi içinde) ya da kısa sureli eğitim programları, ücretsiz avukat temini, sağlık ve barınma hizmetleri gibi müracaatçılar ile özkaynakların bağlantısını içerir.

Sosyal Hizmet Uzmanı birtakım müracaatçılarla çalışır ve onlarla düzenli olarak görüşmeler yaparak onlara kesintisiz desteğini sürdürür ve onlardaki gelişimi izler. Klinik sosyal hizmet uzmanları özellikle ruh sağlığı servis hizmetlerini -teşhis, değerlendirme ve psikoterapi- sağlamak için eğitilmişlerdir. Klinik sosyal hizmet uzmanları uyuşturucu madde bağımlıları, alkolikler, depresyon, anxiyete (kaygı bozukluğu) ve istismar ilişkisi içinde olan kişi ve gruplarla çalışabilirler.

Sosyal Hizmet uzmanlarının çoğunluğu kamu sektöründe, devlet kurum ve kuruluşlarında ve dernekler, vakıflar gibi toplumun değişik kesimlerinde çalışırlar. Buna ek olarak devlet adına direkt müracaatçı ile çalışan toplum örgütleri ve mahalli yönetimlerde de çalışırlar.

Sosyal Hizmet Uzmanları sık sık araştırmalara katılarak programlar geliştirir, değerlendirmeler yapar, sosyal politikalar ve sosyal güvenlik ağlarının geliştirilmesine katkıda bulunur. Bu şekilde sadece sınırlı sayıdaki kişi ve gruplarla çalışmayla kalmaz tüm toplumun gelişmesine ve refahına katkılarda bulunur.

Sosyal hizmet uzmanları özel amaçlarla çocuklar, gençler, engelliler, HIV/AIDS, veya işsizlik gibi belirli gruplar ya da sorunlarla çalışır.

Bilgi, beceri ve mesleki değer sistemlerine sahip olan sosyal hizmet uzmanı bu bilgi ve becerilerini toplum için toplum yararına kullanmak durumundadır. Mesleki işlevlerini yerine getirirken kişi, grup ve toplulukların menfaat ve değerlerini gözetmek zorundadır. Örneğin bir sosyal hizmet uzmanı müracaatçının siyasi görüşünü esas alarak hizmet veremez, değerlendirmede bulunamaz.. Ne yazık ki Türkiye’de bu kalitede sosyal hizmet uzmanlarının yetişmesi için çok daha uzun yıllar gerekecek gibi. Ancak özgür düşünebilen insanlar özgür ve cesur kararlar verebilir. Sosyal hizmet uzmanları da kendi özgür kararlarını verebildikleri gün hangi siyasi görüşten olursa olsun insana insan olduğu için değer vermek gerektiğine inandıkları gün toplumda meslek elemanı olarak hak ettikleri değer ve saygıyı da göreceklerdir.

Sosyal hizmet uzmanı liderdir. Toplumları, grupları harekete geçirebilir, çok daha güzel ve yararlı işler yapılmasına öncülük edebilir. Kitleleri motive ederek arkasından sürükleyebilir.

Sosyal hizmet uzmanı değişim ajanıdır. Gayretli, somut yararlı, çalışmaları ile
bireysel, grup ve toplum düzeyinde değişim kıvılcımlarını ateşler. Gelişim için değişimin kaçınılmazlığını ustalıkla işler, kişilerin mücadele dinamiklerini güçlendirir.

Sosyal hizmet uzmanı sanatçıdır. Tüm umutlarını yitirmiş, hayata küsmüş, ailesi ve çevresi ile bağlarını kesmiş bir alkol müptelasını yeniden rehabilite ederek hayata ve topluma kazandırabilir, kendisi, ailesi ve çevresi için yararlı çalışmalar yaparak yeniden üretmesine yardim edebilir.

Sosyal Hizmetler ve Sosyal Hizmet Uzmanı

Sosyal hizmetler dediğimizde genel anlamda tüm sosyal servisler, belediyecilik hizmetleri, temizlik hizmetleri ve benzeri hizmetler de anlaşılabilmektedir.

Ancak teknik anlamda bir iş veya mesleki profesyonelliği kastettiğimizde anlam tamamen değişir ve bütün bunların dışında sınırları belli, özel eğitimli meslek elemanları tarafından bireysel ya da ekip düzeyinde kurum ya da kuruluş ortamında kendi mesleki normları içinde yapılan sistematik hizmetleri ifade eder. Diğer bir deyişle Sosyal hizmet mesleğini ifade ederken kavramın çok daha dikkatli, yanlış anlamaya meyil vermeyecek şekilde kullanılması özel önem arz etmektedir ve buna öncelikle sosyal hizmet uzmanlarının dikkat etmesi gerekmektedir.

Sosyal Hizmet = Sosyal Çalışma aynı meslek için kullanılan isimler olup literatürdeki karşılığı Social Work'tür
Sosyal Hizmet Uzmanı = Sosyal Çalışmacı aynı meslek elemanı için kullanılan iki farklı isimdir literatürdeki karşılığı Social Worker'dir.


Meslek olarak Sosyal Hizmet = Sosyal Çalışma (Social Work):
Toplumun kaynaklarından etkin yararlanamayan birey, grup ve topluluklara kendi esenlikleri için psikolojik, sosyal ve(/ya) ekonomik anlamda yapılan profesyonel yardım ve müdahalelerdir.
Sosyal Hizmet, insanlara yardım ederek onların kendi nitelik ve kabiliyetlerini geliştirmeleri yönünde toplum kaynaklarını kullanarak sorunları çözmeyi hedefler. Sosyal Çalışma özel ve bireysel sorunlarla ilgilidir ama yoksulluk, işsizlik ve aile içi şiddet gibi daha geniş sosyal sorunlarla da ilgilenir.
Sosyal Hizmet uygulamaları felsefi temelini insan hakları ve sosyal adaletten alır.
Sosyal Hizmet uygulamalarını eşsiz kılan onun özgün değer sistemi, mesleki bilgi ve beceriler ile sosyal hizmet uzmanının müracaatçı ile mesleki ilişkisinden elde ettiği bilgileri yoğurarak hizmet alan yararına ve onun ilişki ve kararlarına saygı duyarak geliştirilen olguya özel (genellenmeyen) müdahale yöntemi ile sorun çözmesidir.
Türkiye’de halen pek bilinmeyen sosyal hizmet mesleği ABD, Kanada, tüm Avrupa ülkeleri, Hindistan, Avustralya ve diğer birçok ülkede tüm branşları ile çok etkin faaliyetlerde bulunan toplumun tabanından tavanına kadar her kısmi tarafından bilinen mesleklerdendir.

Sosyal Hizmet önümüzdeki 25 yılın Türkiye’deki en popüler mesleklerinden biri olacağı kesindir.

Sosyal Hizmet Uzmanı = Sosyal Çalışmacı (Social Worker)
Sosyal hizmet uzmanı (sosyal çalışmacı) da çoğunlukla yanlış kullanılan kavramlardan biridir ve bu sebeple sık sık yanlış anlaşılmalara sebep olmaktadır. Bir kişi aşağıdaki unvanlardan herhangi birini kullanıyorsa bu kişi profesyonel meslek elemanı değildir.
Sosyal Hizmetler Uzmanı, sosyal hizmetçi, sosyal uzman, toplum mühendisi, toplum uzmanı vs. gibi isimlendirmelerin sosyal hizmet mesleği ile alakası yoktur.

Sosyal Hizmet Uzmanı (Sosyal Çalışmacı = Social Worker):
En az lisans düzeyinde (4 yıllık üniversite eğitimi) eğitim veren üniversitelerin Sosyal hizmet (social work) bölümünden diploma almış, sosyal hizmet mesleki bilgi beceri ve değer sistemine sahip profesyonel meslek elemanıdır.
Gelişmiş ülkelerde master ve doktora düzeyinde eğitim alarak branşlaşırken bizde halen lisans düzeyinde olup daha çok Sosyal hizmet uzmanları mezun olduktan sonra alanda çalışarak ve de kendi gayretleri ile hizmet verdikleri alanda bilgi ve deneyimlerini geliştirmektedirler.